لزوم بازنگری در الگوی دفاعی و تاب‌آوری انرژی/ تدوین برنامه‌های عملیاتی برای پاسخ سریع به بحران‌های حوزه انرژی

به گزارش پایگاه خبری پایداری ملی، سردار غلامرضا جلالی در چهارمین همایش ملی پدافند غیرعامل صنعت نفت که با حضور معاونین وزیر نفت و مدیران ارشد این وزارتخانه در پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد با اشاره به جنگ ۱۲ روزه بر اهمیت تاب‌آوری و بازنگری در الگوی دفاعی و پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات تأکید کرد.

سردار جلالی در ابتدای سخنان خود با یاد شهدای عزیز کشور در دوران دفاع مقدس و جنگ ۱۲ روزه، گفت: در آن دوره بحرانی، دشمن سعی داشت جریان تولید را متوقف و خدمت رسانی به مردم را مختل کند، اما با استفاده از تدابیر مبتنی بر آموزه‎های پدافند غیرعامل و همدلی تمامی بخش‌ها، توانستیم موفقیت‌های زیادی کسب کنیم.
به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل زنجیره تولید یکی از مسائل حیاتی است که باید به آن توجه ویژه داشته باشیم. از آغاز این زنجیره تا انتها، هر بخش باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا نقاط آسیب‌پذیر شناسایی شود.

وی افزود: این تجربه ارزشمند باید باعث شود تا ما به‌طور جدی به بازنگری و تقویت پدافند غیرعامل در صنعت انرژی بپردازیم و از آن به‌عنوان الگوی دفاعی استفاده کنیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با تأکید بر اینکه وابستگی‌های مختلف در حوزه انرژی می‌تواند تهدیدات جدی ایجاد کند، توضیح داد: از منظر پدافند غیرعامل، در بخش‌های حیاتی، باید از تمرکز سیستم‌ها جلوگیری کرد و به‌جای آن از مدل‌های غیرمتمرکز استفاده کرد. این تغییر پارادایم ضروری است تا در صورت حمله یا اختلال، بخش‌های خاص آسیب نبینند.

سردار جلالی تصریح کرد: به‌طور کلی، کشور باید به‌طور جدی به مسئله وابستگی‌های خود به حوزه‌های حیاتی مانند گاز، برق و ارتباطات پرداخته و با اتخاذ رویکرد‌های جدید، این وابستگی‌ها را کاهش دهد. این امر نه‌تنها به امنیت ملی کشور کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز توسعه پایدار در تمامی بخش‌ها خواهد بود. برای تحقق این هدف، باید از تکنولوژی‌های نوین و مدل‌های غیرمتمرکز استفاده کرده و همیشه به‌دنبال تقویت زیرساخت‌ها باشیم.

توصیه به استفاده از فناوری‌های نوین در پدافند غیرعامل

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور همچنین به اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین در مقابله با تهدیدات اشاره کرد و گفت: استفاده از هوش مصنوعی، سیستم‌های سایبری و تکنولوژی‌های جدید در پدافند غیرعامل می‌تواند نقش مؤثری در مقابله با تهدیدات آینده به ویژه مدیریت ریسک و تهدیدات داشته باشد. در این راستا، باید از ابزار‌های پیشرفته برای تقویت تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری‌های زیرساختی استفاده کنیم.

سردار جلالی تأکید کرد: برای مقابله با تهدیدات موجود، باید اقداماتی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای بازنگری و تقویت زیرساخت‌ها و پدافند غیرعامل در نظر گرفته شود. در دو حوزه گاز و شرکت ملی نفت، باید برنامه‌های عملیاتی برای پاسخ سریع به بحران‌ها آماده باشد تا کشور در برابر هرگونه تهدیدی مقاوم‌تر شود.

وی افزود: همه‌جانبه‌نگری و تعامل بیشتر میان نهاد‌های مختلف برای مدیریت بحران‌ها و تهدیدات ضروری است و باید تلاش‌های خود را در این زمینه ادامه دهیم.

پدافند غیرعامل الزام نیست، تعهد ملی است

ناصر عاشوری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور نیز در این همایش با تأکید بر اینکه پدافندغیرعامل ستون تاب‌آوری و امنیت زیرساخت‌های نفتی کشور است، گفت: پدافند غیرعامل فقط یک الزام امنیتی نیست،بلکه تعهد ما به مردم، کشور و اقتصاد ملی است.

وی اظهار کرد: با توجه به قدمت بالای شرکت‌های پالایشی نفت، توجه این مجموعه‌ها به موضوع پدافند غیرعامل به‌دلیل آسیب‌پذیری بیشتر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

وی با اشاره به حجم بالای تولید فرآورده‌های نفتی در کشور از جمله بنزین و نفت‌گاز افزود: سرویس، نگهداری، انجام تعمیرات اساسی، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و کیفی‌سازی شرکت‌های پالایشی کشور نیازمند همکاری و حمایت همه نهادها دارد، همچنین هم‌اکنون با ناترازی انرژی در کشور روبه‌رو هستیم که برای برون‌رفت از این چالش باید دولت و مجلس به‌صورت جدی به آن ورود کنند.

دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور با بیان اینکه در شرایط سخت و طاقت‌فرسای تحریم، شرکت‌های پالایشی توانستند پاسخگوی نیاز کشور باشند و فرآیند تولید را برای لحظه‌ای متوقف نکردند، تصریح کرد: از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴، مصرف بنزین کشور با سیر صعودی همراه بوده است اما با وجود افزایش قابل‌توجه تقاضا و شرایط سخت تحریمی در کشور، تأمین پایدار سوخت در کشور همچنان استمرار یافت.

عاشوری با بیان اینکه در جریان جنگ ۱۲ روزه با همکاری کل زنجیره صنعت پالایشی کشور، تولید افزایش و سوخت کشور به‌صورت پایدار تأمین شد، اظهار کرد: از تمامی زحمات کارکنان مجموعه‌های پالایشی قدردانی می‌کنیم و در برابر فداکاری و مجاهدت این عزیزان در جنگ ۱۲ روزه سر تعظیم فرود می‌آوریم.

وی با تأکید بر اینکه پدافند غیرعامل ستون تاب‌آوری و امنیت زیرساخت‌های نفتی کشور است، بیان کرد: باتوجه به اهمیت بالای استمرار در تولید و تأمین سوخت کشور، کوچک‌ترین اختلال در این چرخه، می‌تواند اثرات گسترده اجتماعی و امنیتی زیادی به‌همراه داشته باشد، در شرایط فعلی کشور که نه درجنگ و نه در صلح هستیم، چه بسا خطوط لوله، مخزن و واحدهای تأسیساتی در معرض تهدیدات طبیعی، انسانی و سایبری دشمن قرار گیرند، بنابراین انجمن صنفی به‌عنوان زیرمجموعه صنعت نفت کشور، باید به‌حالت آماده باش باشد.

دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور با اشاره به اینکه صنعت پالایش قلب اقتصاد کشور است، اظهار کرد: صنعت پالایش نفت نماد اقتدار کشور است و حفظ اقتدار مستلزم تاب‌آوری، مقاومت و هوشمندی در برابر تهدیدات احتمالی است، از این رو هفته پدافند غیرعامل فرصتی است تا با هم‌فکری یکدیگر راهکارهای عملی و نوآورانه را برای مقاومت بیشتر مجموعه‌های صنعت نفت و سایر تأسیسات حیاتی کشور ارائه کنیم.

عاشوری با بیان اینکه پدافند غیرعامل فقط یک الزام امنیتی نیست بلکه تعهد ما به مردم، کشور و اقتصاد ملی است، گفت: با تلاش و همت جمعی می‌توانیم صنعت نفت را به الگویی از تاب‌آوری، مقاومت، امنیت و نوآوری تبدیل کنیم، همچنین امیدوارم این همایش نقطه عطفی برای ارتقای پدافندغیرعامل در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش، فناوری، طراحی‌های جدید، آمادگی عملیاتی باشد. 

سرافرازی صنعت نفت در جنگ ۱۲ روزه/ پدافند غیرعامل باید نهادینه شود

امید شاکری معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری هم در چهارمین همایش ملی پدافند غیرعامل صنعت نفت عملکرد صنعت نفت در جریان جنگ ۱۲ روزه را بی‌نقص دانست و گفت: انسجام فرماندهی، تمرین‌های پیش‌دستانه و تاب‌آوری در تولید انرژی، از عوامل کلیدی موفقیت صنعت نفت در عبور از این آزمون بزرگ ملی بود.

وی با اشاره به اهمیت تجربه اخیر کشور در جنگ ۱۲ روزه اظهار کرد: همان‌طور که سردار جلالی نیز گفتند این جنگ محاسبات را تغییر داد. از این پس تهدید پایه، تهدید نظامی است و باید رویکردها و طراحی‌های ما در صنعت نفت بر همین مبنا بازنگری شود.

وی افزود: از این پس، پدافند غیرعامل باید در ذات همه طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت گنجانده شود و اولویت نخست همه شرکت‌های تابع وزارت نفت باشد.

معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری، مأموریت‌های حوزه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران را افزایش تاب‌آوری در زنجیره تأمین و توزیع انرژی دانست و گفت: همچنین حفاظت از تأسیسات و مردمی که در مجاورت تأسیسات نفتی زندگی می‌کنند، از وظایف حیاتی ماست.

شاکری با اشاره به توسعه شهری در نزدیکی زیرساخت‌های نفتی افزود: در بسیاری از مناطق، تأسیسات صنعت نفت با سکونتگاه‌های مردمی همسایه شده‌اند و کارکنان صنعت نفت در شرایط دشوار، با استمرار تولید، خطرات عملیاتی را نیز برای مردم کاهش دادند تا تهدیدی متوجه هم‌وطنان نشود.

وی نقش ساختار فرماندهی پدافند غیرعامل در موفقیت مدیریت بحران را تعیین‌کننده بیان و اظهار کرد: انسجام در سلسله‌مراتب فرماندهی، یکی از عوامل اصلی سربلندی صنعت نفت در این آزمون بود. در رأس این ساختار، وزیر نفت به‌عنوان فرمانده اصلی پدافند غیرعامل در صنعت نفت و معاونان و مدیران زیرمجموعه ایشان به‌خوبی نقش خود را ایفا کردند.

معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری با اشاره به اینکه در نواحی حیاتی کشور، برای هر منطقه یک فرمانده ارشد پدافند غیرعامل تعیین شده است تا هماهنگی میان شرکت‌های مستقر در آن منطقه را به‌عهده گیرد، اظهار کرد: این مدل نشان داد همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی نیز در شرایط بحرانی کاملاً ممکن و موفق است.

شاکری، عملکرد صنعت نفت در جریان جنگ ۱۲ روزه را بی‌نقص دانست و گفت: در این مدت، با وجود حملات و تهدیدها، تولید نفت ایران کاهش نیافت، انتقال و توزیع گاز، تولید، واردات و توزیع بنزین و صادرات فرآورده‌ها بدون وقفه ادامه داشت، هیچ حادثه ثانویه ناشی از آتش‌سوزی گاز در کشور رخ نداد. اینها نشان می‌دهد که تمرین‌ها و دستورعمل‌های پیش از بحران، نقشی تعیین‌کننده در موفقیت داشتند.

وی با بیان اینکه ما حتی پس از اعلام آتش‌بس، فعالیت کمیته پدافند غیرعامل وزارت نفت را متوقف نکردیم، زیرا باید سطح آمادگی را حفظ کنیم و ارتقا دهیم، ادامه داد: عملکرد درخشان صنعت نفت نباید سبب غفلت از نقاط قابل بهبود شود. ما باید بر ارتقای تاب‌آوری، کاهش آسیب‌پذیری و مقاوم‌سازی تأسیسات تمرکز بیشتری داشته باشیم.

معاون وزیر نفت از ابلاغیه جدید سازمان پدافند غیرعامل خبر داد و گفت: بر اساس ابلاغیه جدید، شرکت‌های نفتی موظف‌اند ۲ درصد از منابع سرمایه‌ای خود را به طرح‌های پدافند غیرعامل اختصاص دهند. این تکلیف قانونی را باید فرصتی برای نوسازی، مقاوم‌سازی و افزایش تاب‌آوری صنعت نفت بدانیم.

شاکری با اعلام تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت (سه‌ ماهه)، میان‌مدت (۶ ماهه) و بلندمدت در حوزه پدافند غیرعامل افزود: این برنامه‌ها با محوریت مقاوم‌سازی، کاهش آسیب‌پذیری و تداوم تولید در شرایط تهدید تدوین‌شده و منابع لازم برای اجرای آنها پیش‌بینی می‌شود.

وی گفت: کارکنان صنعت نفت در جنگ ۱۲ روزه نشان دادند که چگونه با احساس مسئولیت، امنیت انرژی و اقتصاد کشور را حفظ کردند. ان‌شاءالله با ادامه این مسیر و اجرای برنامه‌های مقاوم‌سازی، بتوانیم همواره در برابر تهدیدها سرافراز بمانیم.

نقش محوری پدافند غیرعامل در امنیت و ثبات کشور

عباس محسنی‌نیکوگفتار مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران نیز دیگر سخنران این همایش ملی بود که با تأکید بر اینکه پدافند غیرعامل یک اصل همیشگی است و نباید با هیچ بهانه‌ای متوقف شود، گفت: پدافند غیرعامل با هدف ایمن‌سازی و کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های حیاتی ازجمله تأسیسات نفتی، نقشی محوری در حفظ امنیت و ثبات کشور دارد.

وی با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای جنگ ۱۲ روزه و دانشمندان هسته‌ای اظهار کرد: ایجاد باور و اعتقاد عمومی نسبت به پدافند غیرعامل، از مهم‌ترین راهبردهای این حوزه است که به توجه و پیگیری مستمر نیاز دارد.

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری درباره ضرورت تداوم اقدام‌های پدافند غیرعامل افزود: در جهان امروز، تخریب زیرساخت‌ها از اهداف اصلی دشمنان است و پدافند غیرعامل با هدف ایمن‌سازی و کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های حیاتی ازجمله تأسیسات نفتی، نقشی محوری در حفظ امنیت و ثبات کشور دارد.

مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران با اشاره به نقش صنعت پالایش و پخش در تأمین پایدار سوخت کشور در شرایط بحرانی تصریح کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه، در حالی که بسیاری از مردم تهران نیاز فوری به سوخت داشتند، همکاران ما در زنجیره تولید، انتقال و توزیع با تعهد و مسئولیت‌پذیری کامل توانستند بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای پاسخگوی حجم بالای تقاضای مصرف بنزین باشند.

محسنی‌نیکوگفتار با قدردانی از تلاش‌های کارکنان صنعت پالایش و پخش در آن ایام بیان کرد: این عملکرد نمونه‌ای بارز از روحیه جهادی، تعهد ملی و باور به پدافند غیرعامل در صنعت نفت است که باید تداوم یابد و به‌صورت هدفمند در همه سطوح نهادینه شود.

رونمایی از ۳ سند در حوزه پدافند غیرعامل صنعت نفت

در حاشیه این همایش سه سند در حوزه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران صنعت نفت امروز رونمایی شد، این اسناد شامل راهنمای ارزیابی عملکرد پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در صنعت نفت، راهنمای مکان‌یابی و تجهیز مرکز فرماندهی شرایط اضطراری/ بحران (EOC) در صنعت نفت و راهنمای دستورعمل نظام آموزش پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در صنعت نفت هستند.

دو سند نخست به امضای امید شاکری، معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری، و محمدمهدی پوینده، سرپرست اداره کل پدافند غیرعامل و مدیریت بحران وزارت نفت رسیده و به شرکت‌ها و سازمان‌های تابع ابلاغ شده است. همچنین سند سوم، یعنی نظام آموزش پدافند غیرعامل و مدیریت بحران، به‌صورت مشترک از سوی معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری و صدیقه خزایی، معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی وزارت نفت، مورد بازنگری اساسی قرار گرفته و ابلاغ شده است.

بر اساس مفاد ابلاغی، همه شرکت‌ها و سازمان‌های تابع وزارت نفت موظف‌اند نسبت به مکان‌یابی و راه‌اندازی مراکز مدیریت بحران اقدام کنند و عملکرد خود را مطابق با چک‌لیست‌های ارزیابی جدید وزارت نفت مورد پایش قرار دهند.

تهیه «راهنمای مرکز فرماندهی شرایط اضطراری (EOC)» برای نخستین بار در سطح دستگاه‌های اجرایی کشور انجام شده و می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر بخش‌ها نیز باشد، همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی جدید بر اساس نظام آموزشی بازنگری‌شده، با هدف ارتقای فرهنگ پدافند غیرعامل و توانمندسازی کارشناسان و مدیران در سطح صنعت نفت در دستور کار قرار دارد.

قدردانی از برگزیدگان صنعت نفت در حوزه پدافند غیرعامل

در همایش نکوداشت پدافند غیرعامل صنعت نفت از برگزیدگان صنعت نفت در حوزه پدافند غیرعامل که احکام آن به امضای محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت و سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور رسیده است، قدردانی شد.

در میان برگزیدگان افرادی از ارکان مختلف شرکت‌های تابع وزارت نفت دیده می‌شوند که نقش مؤثری در ارتقای پایداری عملیاتی، افزایش آمادگی و صیانت از زیرساخت‌های حیاتی کشور ایفا کرده‌اند که ازجمله این افراد می‌توان به فرخ علیخانی، مدیر تولید شرکت ملی نفت ایران و سعید باغبانی، مدیر کنترل تولید شرکت ملی پتروشیمی ایران، رضا توکلی، معاون حفاوا سازمان حراست صنعت نفت، اشاره کرد، همچنین علیرضا شکوهیان، مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران، بهنام لازمی، مدیر اچ‌اس‌ئی و پدافند غیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و داوود عمادی، مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران نیز در زمره تقدیرشدگان این رویداد بودند.

سخاوت اسدی، مدیرعامل سازمان منطقه ویژه انرژی پارس، محمدرضا مطیری، مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی - ماهشهر به همراه یحیی فیضی، مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد، عباس محسنی نیکوگفتار، مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران نیز از دیگر مدیرانی بودند که به پاس تلاش‌های خود در حوزه پدافند غیرعامل و نگهداشت تأسیسات مورد تجلیل قرار گرفتند.

همچنین عباس اسدروز، مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران، علی احمدی‌پور، مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، علیرضا اعوانی، مدیرعامل شرکت گاز استان تهران و عبدالرحیم قنبریان، مدیرعامل شرکت پتروشیمی پردیس، در این آیین لوح تقدیر دریافت کردند. در حوزه ایمنی و مدیریت بحران نیز از صادق توپچی خسروشاهی، رئیس ایمنی، آتش‌نشانی و پدافند غیرعامل و مدیریت بحران شرکت پتروشیمی تبریز، محمد شهسواری، قائم مقام شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران و مهراد دهداری، مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت پالایش نفت ستاره خلیج فارس قدردانی شد.

در بخش بهداشت و درمان صنعت نفت، غلامرضا پیوندی، سرپرست مدیریت بهداشت، اچ‌اس‌ئی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، محمدرحیم کریمی، رئیس پدافند غیرعامل و مدیریت بحران شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و پیمان فریدنیا، رئیس امور سلامت کار و اچ‌اس‌ئی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، ازجمله دیگر تقدیرشدگان بودند، همچنین آرش قشقایی، رئیس اچ‌اس‌ئی، پدافند غیرعامل و مدیریت بحران شرکت مناطق مرکزی ایران و امیر ابراهیم‌منش، رئیس پدافند غیرعامل و مدیریت بحران مجتمع پالایش گاز پارس جنوبی در فهرست تجلیل‌شدگان قرار داشتند.

عباس باصفا، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران و روح‌الله داوری، رئیس پدافند غیرعامل و مدیریت بحران سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیز از چهره‌هایی بودند که در این آیین از آنها تقدیر شد، همچنین یوسف شاهپوری، کارشناس ارشد پدافند غیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به همراه ناصر جمشیدی، رئیس پدافند غیرعامل و مدیریت بحران شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان دو پیشکسوت مورد تقدیر ویژه قرار گرفتند.

در پایان این آیین که با هدف ارتقای فرهنگ ایمنی، تاب‌آوری و حفاظت از زیرساخت‌های ملی در برابر تهدیدها و شرایط بحرانی برگزار شد، با تأکید بر نقش حیاتی پدافند غیرعامل در صنعت نفت، از تلاش‌های همه مدیران و کارشناسان فعال در این حوزه قدردانی به عمل آمد.